Odjeknula je vijest iz Beograda, mitropolit zagrebačko-ljubljanski Porfirije postao je novi patrijarh Srpske pravoslavne crkve. On je 46. patrijarh u “tronu svetog Save” otkad se biraju poglavari u povijesti Srpske pravoslavne crkve. U apostolskom ždrijebu za izbor 46. patrijarha SPC-a našla su se imena trojice vladika - Irineja bačkog, banjolučkog Jefrema i mitropolita zagrebačko-ljubljanskog Porfirija, piše Večernji list.
U vrijeme Save Nemanjića, raška Crkva bila je podređena Ohridskoj arhiepiskopiji i imala je samo tri eparhije (Ras, Lipljan i Prizren) u kojima su vladike bili Grci. Nakon što mu je brat Stefan Nemanjić 1217. od pape dobio kraljevsku krunu, Sava Nemanjić odlazi u maloazijski grad Nikeju gdje se nalazila prijestolnica bizantskog cara i carigradskoga patrijarha u egzilu te od njih dobiva mogućnost da raška Crkva postane arhiepiskopija 1219. godine. Poslije stjecanja crkvene samostalnosti 1219. godine, u Žiči je smješteno sjedište autokefalne srpske arhiepiskopije. Od toga razdoblja Srpska pravoslavna crkva u svojoj burnoj povijesti postojanja dugoj 803 godine imala 12 arhiepiskopa i 46 patrijarha.
Prvi patrijarh SPC-a, nakon 12 arhiepiskopa, postao je sveti Joanikije II. (1346. - 1354.). On je bio posljednji žičko-pećki arhiepiskop i prvi patrijarh novouspostavljene Pećke patrijaršije. Rođen je u okolini Prizrena. Njega nasljeđuje sveti Sava IV. (1354. - 1375.). U razdoblju do 1557. za patrijarhe SPC-a birani su redom: sveti Jefrem, sveti Spiridon, Danilo III., Sava V., Danilo IV., Kirilo, Nikon, Teofan, Nikodim II. i Arsenije II.
Za života 13. patrijarha Makarija Sokolovića Patrijaršija je prenesena u manastir Žiču.
Slijede tri patrijarha istoga prezimena: Antonije, Gerasim i Savatije Sokolović.
Do 1766. godine, kada je Pećka patrijaršija ponovno ukinuta i podčinjena Carigradskoj, izabrana su čak 22 patrijarha. Na tronu SPC-a našli su se patrijarsi: Nikanor, Jerotej, Filip, Jovan, Pajsije I. Janjevac, sveti Gavrilo Rajić, Maksim Skopljanac, Arsenije III. Crnojević, Kalinik I., Atanasije I., Mojsije Rajović, Arsenije IV. Jovanović Šakabenta, Joanikije III. Karadža – Grk, Atanasije II. Gavrilović, Gavrilo II. Sarajevac, Gavrilo III., Vikentije Stefanović, Pajsije II. Grk, Gavrilo IV- Grk, Kirilo II., Vasilije Jovanović–Brkić, Kalinik II. Grk.
Nakon ukidanja Pećke patrijaršije 1766. godine i njezina podčinjenja Carigradskoj, Srpska patrijaršija ponovno je utemeljena 1920. godine. Do tog vremena postojale su “zasebne pravoslavne crkve”. Ujedinjenje pravoslavnih crkava s područja novoformirane Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (SHS) dogovarano je na četirima preliminarnim konferencijama, održanim od 1918. do 1920. godine, piše Vecernji.ba. Značajnu ulogu u ujedinjenju pravoslavnih crkava imao je regent Aleksandar I. Karađorđević. Ujedinjenje pokrajinskih pravoslavnih crkava u jednu, Srpsku crkvu, proglasio je kralj Aleksandar I. Karađorđević svojim aktom od 17. lipnja 1920. Te godine za 39. patrijarha izabran je patrijarh Dimitrije Pavlović rodom iz Požarevca.
U godinama pred Drugi svjetski rat na tron SPC-a 1930. dolazi patrijarh Varnava, svjetovnim imenom Petar Rosić, koji na toj poziciji ostaje do smrti 1937. godine.
U jednom od težih razdoblja, 1938. - 1950. godine. patrijarh SPC-a postao je Gavrilo (Đorđe Dožić), koji je tijekom ratnih zbivanja bio zatočen u zloglasnom logoru Dachau u Njemačkoj. Hermann Neubacher u svojim memoarima navodi da su ga djeca u Bavarskoj zbog duge brade pozdravljala kao svetog Nikolu. Prilikom bombardiranja Beča 1945. pomagao je Neubacheru u skloništu u smirivanju uplašenog naroda. Za 43. patrijarha izabran je 1958. German, rođen kao Hranislav Đorić. Za vrijeme njegove vlasti samostan Žiča, koji su Nijemci bili gotovo potpuno razorili u ratu, obnovljen je u potpunosti. Sve važnije crkve SPC-a u tadašnjoj Jugoslaviji stavljene su pod zaštitu republičkih i pokrajinskih zavoda za zaštitu spomenika kulture. Jedna od njegovih najvećih zasluga jest ta što je uspio izboriti nastavak izgradnje crkve svetog Save u Beogradu – poslije višedesetljetne borbe gradnja je odobrena 1984.Od 1990. do 2009. na mjestu poglavara SPC-a našao se Gojko Stojčević, patrijarh Pavle. On je bio na čelu Srpske pravoslavne crkve tijekom burnog razdoblja raspada Jugoslavije 90-ih godina.
Patrijarh Irinej, kao 45. poglavar Srpske pravoslavne crkve, ustoličen je 2010. godine. Na toj poziciji ostaje punih 10 godina. Preminuo je 20. studenoga 2020. u vojnoj bolnici u Beogradu nakon što se prethodno zarazio COVID-om.•
